Onlinenavodaya.com will help you in Class 6 Sanskrit. If you need help with grammar, vocabulary, or a specific text, we do our best to help concisely and clearly.
बालगीतम् कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 10 मा कुरु दर्पं मा कुरु गर्वम् । मा भव मानी, मानय सर्वम् । मा भज दैन्यं, मा भज शोकम् । मुदितमना भव मोदय लोकम् ॥ शब्दार्थाः मा = मत, दर्प = अहंकार, भव = बनो, मानी = अभिमानी, मानय = सम्मान करो, दैन्यं = दीनता को मुदितमना भव = प्रसन्न मन-वाले, … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 9 मेलापक: अहमदः – मोहन ! अद्य तु तव वेशः अतीव सुन्दरः अस्ति । मोहन: -अहमद ! किं त्वं न जानासि यद् अद्यं अस्माकं ग्रामे विजयदशम्याः मेलापकः अस्ति। अद्य अहं तत्र गच्छामि । ग्रामस्य अन्ये बालकाः बालिकाः अपि तत्र गमिष्यन्ति । किं त्वं मया सह न चलिष्यसि ? अहमदः – … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 8 आधुनिकयुगस्य आविष्कारा: 1. शीतलकं यन्त्रम् अधुना विज्ञानेन अति उन्नितः कृतः। तेषु शीतलकं यन्त्र प्रथममस्ति । जनाः अस्य महतीं आवश्यकतां प्रतिगृहम् अनुभवन्ति। ग्रीष्मकाले च अस्य महती उपयोगिता परिलक्ष्यते। शब्दार्था:- ‘अधुना = = अब, अति= बहुत, कृतः = किया है, तेषु = उनमें, शीतलकं = फ्रीज यन्त्र, प्रथमं = पहला, महती … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 7 बालक: ध्रुव: पुरा उत्तानपादः नाम एकः राजा आसीत्। तस्य द्वे पल्यौ स्तः एका सुनीति: अपरा च सुरुचिः। राज्ञी सुरुचिः राज्ञोऽतीव प्रियासीत्। उत्तमः नाम तस्याः पुत्रः आसीत्। सुनीतिः राजानं नातिप्रियासीत् तस्याः पुत्रः ध्रुवः आसीत्। शब्दार्था:- पुरा प्राचीन काल में (पहले), द्वेदो, अपरा = दूसरी, राजी= रानी, तस्या:= उसका, नातिप्रिया= अधिक … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 6 छत्तीसगढ़ प्रदेश: भारतः अस्माकं देशः अस्ति। भारतवर्षस्य मध्यदक्षिणभागे छत्तीसगढ़प्रदेशः विराजते। छत्तीसगढ़प्रदेशस्य प्रमुखानदी महानदी अस्ति। सिहावा पर्वतात् उद्भूता महानदी छत्तीसगढ़ प्रदेशस्य पवित्रतमा नदी अस्ति । यस्याः सहायक नदीषु शिवनाथ, हसदो ईब, पैरी, चोक, केलो, उदन्ती प्रभृतयः नद्यः अनवरतं छत्तीसगढ़ प्रदेशस्य भूमिमुर्वरां विदधति । दक्षिणे गोदावरी नदी प्रवहति । यस्याः सहायिका … Read more
संवादः कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 1 हट्टवार्ताः (गीता गच्छति हट्टम् ) मोहनः – गीते ! त्वं कुत्र गच्छसि ?गीता-मोहन ! अहं हट्टं प्रति गच्छामि ।मोहनः – गीते ! किमर्थम् ?गीता – मोहन ! शाकं फलं च क्रेतुम् । अधुना त्वं कुत्र गच्छसि ?मोहनः – गीते ! अधुना अहं गृहं प्रति गच्छामि । शब्दार्था:- संवादः … Read more
गावो विश्वस्य मातरः कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 2 गौ न केवलं भारतस्य अपितु विश्वस्य माता अस्ति । सर्वेषु पशुषु गौ: एका अहिंसका बुद्धिमती स्नेहकारिणी पारिवारिकाः पशुः अस्ति । माता इव सा अस्माकं जीवनं रक्षितुं समर्था अस्ति । यथा माता दुखं सोड्ढवा अपि पुत्रं रक्षति, लालयति, पालयति च, तथैव गौः शस्यानि बुषं भुक्त्वा शीतातपं वर्षां … Read more
मम परिवार: कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 4 एकस्मिन् ग्रामे जगतपालो नाम एकः सज्जनो वसतिस्म। तस्य परिवारः सीमित परिवारः अस्ति। तस्य पत्नी कला अस्ति । जगतपालः सप्तत्रिंशद्वर्षीयः कला द्वात्रिंशद्वर्षीया च स्तः । जगतपालस्य हृदयमतीवोदारं, कलायाः स्वमावश्चातीव मधुरो विद्यते। तौ दम्पती निवसतः । शब्दार्था:- एकस्मिन ग्रामे = एक गाँव में, वसतिस्म = रहता था, तस्य = … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 3 राष्ट्र ध्वज: प्रमोदः- मित्र सुबोध! चित्रे किं दृश्यते ?सुबोधः – मित्र प्रमोद! चित्रे एको ध्वजः दृश्यते।प्रमोदः -मित्र! अयम् कस्य देशस्य ध्वजः अस्ति ?सुबोधः – मित्र! अयं अस्माकं राष्ट्रस्य भारतस्य ध्वज: अस्ति अतः राष्ट्रध्वजः कथ्यते। शब्दार्था:- चित्रे= चित्र में , किं = क्या, दृश्यते= दिखाई दे रहा, एको= एक, ध्वजः =ध्वज … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 5 प्रश्नोत्तर: (गुरु-शिष्यसंवादः) शिष्याः – नमस्ते गुरुदेव !गुरु: -नमः शिष्येभ्यः! मोहन, किं त्वं पश्यसि ? अद्य अन्धकारः अस्ति। मोहनः-गुरुदेव किं कारणं अन्धकारस्य ?गुरुः – सूर्यस्य न दर्शन एवं अन्धकारस्य कारणम्। सूर्यस्य नामानि-आदित्यः, रविः, भास्करः, दिनकरः, दिनपतिः, दिवाकरः, प्रभृतीनि सन्ति। शब्दार्था: -किं = क्या, पश्यसि देख रहे हो, अद्य – आज, … Read more
सूक्तयः खण्ड कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 19 (अ) 1. अति सर्वत्र वर्जयेत्। अर्थ- अधिकता सब जगह त्यागने योग्य है। 2. अल्पविद्यो महागर्वः । अर्थ- • कम विद्या वाले ही बहुत घमण्ड करते हैं। 3. यथा बीज तथा निष्यत्तिः । अर्थ- जैसा बीज वैसा फल 4. सर्वः सर्व न जानाति। अर्थ- सभी सब कुछ नहीं … Read more
नीतिनवनीतम् कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 18 क्षणे तुष्टाः क्षणे रुष्टाः रुष्टाः तुष्टाः क्षणे-क्षणे। अव्यवस्थितचित्तानां प्रसादोऽपि भयङ्करः ।। 1 ।। शब्दार्था:- तुष्टाः प्रसन्न, क्षणे =क्षण भर में, रुष्टा: = नाराज, अव्यवस्थित चित्तानां = अस्थिर चित्त वालों का, प्रसादः = प्रसन्नता, अपि = भी। अनुवाद-क्षण में प्रसन्न, क्षण में नाराज क्षण-क्षण में प्रसन्न एवं नाराज होने वाले … Read more
वर्षागीतम् (बालगीतम्) कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 15 एति एहि रे वर्षा जलधर । ग्रामतडागे नैव बत जलम्। सीदति खिन्नं तटे गोकुलम् ॥ ग्रामनदीयम् खलु जलहीना। व्याकुलिता दृश्यन्ते मीनाः । गृहकूपेषु च न नहि नहि नीरम् ॥हृदयमतो मे जातमधीरम् ! दुःखंदैन्यं सत्वरमपह ॥ 1 ॥ एहि एहि रे शब्दार्था:- एहि = यहाँ आओ, तड़ागे =तालाब में, सोदति =दुखी होता है, मीनाः … Read more
जवाहरलाल नेहरुः कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 14 जवाहरलालनेहरू: महोदयः स्वतन्त्रभारतवर्षस्य प्रथमः प्रधानमन्त्री आसीत् । सः स्वतन्त्रतासंग्रामे स्वेच्छयागतः । तदा महात्मागांधी अहिंसकान्दोलनस्य नेतृत्वं करोतिस्म । शब्दार्था:-आसीत्=थे, स्वेच्छयागतः अपनी इच्छा से गये, तदा = तब, नेतृत्वं = नेतृत्व (अगुवाई), करोतिस्म= कर रहे थे। अनुवाद – जवाहरलाल नेहरू महोदय स्वतन्त्र भारत वर्ष के प्रथम प्रधानमंत्री थे। वे … Read more
शोभनम् उपवनम् कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 13 इदम् उपवनम् । मनोहरम् इदम् उपवनम्। इयं मल्लिकालता । इते शोभने लते। इमाः हरिताः लताः । इमानि हरितानि पत्राणि इमानि महोहराणि पुष्पाणि ।अयं सरोवरः । तत्र तानि मनोहराणि कमलानि । अयं मयूरः इमौ भ्रमरौ इमाः तित्तिलिकाः । इमे कपोताः । शब्दार्थाः – इदम् = यह, उपवनं = … Read more
दीपावलिः कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 16 अस्माकं देशस्य नाम भारतवर्षः । एतस्मिन् देशे बहवः धर्मावलम्बिनः निवसन्ति । अतः अत्र अनेके उत्सवाः आयोज्यन्ते । एतेषु उत्सवेषु दीपावलिः अपि विशिष्टः महोत्सवः । अस्य नाम मात्रेण अपि जनानां मनसि आनन्दस्य सञ्चारः भवति । शब्दार्था:- अस्माकं = हमारे, एतस्मिन् = इस, बहव: = बहुत, धर्मावलम्बिनः = धर्मों को … Read more
जयतु छत्तीसगढप्रदेशः खण्ड कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 19 (ब) जयतु छत्तीसगढ़प्रदेश:जयतु जय-जय भारतम् ।अस्य उत्तरे नर्मदा, दक्षिणे इन्द्रावती राजीवलोचन राजिमे, दन्तेवाड़ायां दन्तेश्वरी।स्थलमल्हारे अति प्रसिद्धं, जयतु जय-जय भारतम्। जयतु छत्तीसगढ़प्रदेशः, जयतु जय-जय भारतम्। शब्दार्था:- जयतु =जय हरे, अस्य =इसके ,उत्तरे= उत्तर में, राजिमे =राजिम में, दन्तेवाड़ायां=दन्तेवाड़ा में ,स्थल =स्थान । अर्थ – छत्तीसगढ़ प्रदेश की जय हो, भारत … Read more
अस्माकम् आहार: कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 12 अस्मिन् संसारे सर्वे प्राणिनः आहार गृहणन्ति। जीवनरक्षार्थम् आहारस्य अतीव आवश्यकता भवति । मानवस्य आहारः कीदृशः भवेत् इति विषये अस्माकं ऋषयः मुनयः वैद्याश्च उपदिशन्ति यत् बाल्यकालात् वृद्धावस्था पर्यन्तं अस्माकम् आहारः सन्तुलितः भवेत्। सद्य प्रसूतः शिशुः मातुः दुग्धमेव पिबति । मातुर्दुग्धं पौष्टिक भवति। पौष्टिक आहारेण शिशवः संवर्धयन्ते सर्व-जनेभ्यः आहारे … Read more
छत्तीसगढराज्यस्य धार्मिकस्थलानि कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 17 छत्तीसगढ़ राज्यस्य अनेकानि धार्मिकस्थानानि सन्ति। अभिलेखै: ज्ञायते यत् रायपुरं धार्मिक महत्वस्य स्थलम् आसीत् । रायपुरनगरे अनेके देवालयाः विद्यन्ते। यथा दूधाधारी, शीतलामाता, महामाया, बुढ़ेश्वर महादेव मन्दिराणि प्राचीनानि सन्ति राजिमग्रामे कुलेश्वरमहादेवराजीवलोचनयोः द्वौ देवालयौ अति प्रसिद्धौ स्तः । गिरौदपुरीग्रामे सन्तगुरुघासी – दासस्य सिद्धस्थलं दर्शनीयमस्ति । शब्दार्था:- अभिलेखै:= अभिलेखों से, ज्ञायते … Read more
कक्षा छठवीं विषय संस्कृत पाठ 11 श्रृंगऋषेः नगरी छत्तीसगढ़राजस्य पूर्वदिशि धमतरीजिलार्न्र्गतं सिहावा- नगरी विद्यते। पर्वतस्य सघन गुहाभिः विविधैः मठै: च आच्छादिता इयं नगरी प्रसिद्धा। पर्वस्योपरिभागे श्रृंग्ड़िऋिषेः आश्रमः अस्ति । श्रृंङ्गिऋषेः धर्मपत्नी शान्तादेवी अपि अस्मिन् पर्वते विराजते। शब्दार्था:- पूर्वदिशि = पूर्व दिशा में, विद्यते = है, सघन = घने, गुहाभिः = गुफाओं में, आच्छादिता = ढँकी … Read more